De vraag is niet meer óf er dingen in jouw organisatie veranderen. Maar wat de impact hiervan is op alles wat te maken heeft met jouw organisatie. Wat betekent het voor de manier waarop jullie werken? Hoe jullie naar je klanten kijken, je producten en diensten, en niet in de laatste plaats: wat betekent het voor de manier waarop medewerkers hun werk verrichten? Als leider heb jij invloed op dit alles door jouw leiderschapsstijl. Het mag duidelijk zijn dat de huidige tijd ander leiderschap vraagt om in deze veranderende context effectief te blijven.
Van ‘lonely at the top’ naar gedeeld leiderschap
In mijn recent gepubliceerde leiderschapsboek Leiders van Betekenis schreef ik over deze momenteel sterk veranderende eisen aan leiderschap. Bottom line komt het op het volgende neer. Naarmate je er beter in slaagt om kennis en ervaring van jouw medewerkers te benutten in de visieontwikkeling en de vertaling hiervan naar zinvol werk en naar maatschappelijk relevante producten en diensten, neemt de toekomstbestendigheid van je organisatie toe. Gedeeld of gedistribueerd leiderschap dus. In dit artikel ga ik in op wat nodig is om dit gedeeld leiderschap in jouw organisatie te kunnen realiseren.
Intrinsieke motivatie
Als je van jouw medewerkers verwacht dat zij gemotiveerd zijn en blijven om dag in dag uit hun kennis en vaardigheden in te zetten in jouw organisatie, start dan met je te verdiepen in hoe mensen intrinsiek gemotiveerd worden. Kernbegrippen hierbij zijn autonomie, zingeving en meesterschap. Ik ga aan de hand van voorbeelden op deze begrippen in.
Autonomie
Autonomie gaat over ruimte krijgen om je werk naar eigen inzicht, vanuit kennis en ervaring in te richten. Ruimte om praktische wijsheid te benutten bij het toepassen van regels.
Een voorbeeld: stel je voor dat je een receptiemedewerker bent bij een Gemeente. Je ontvangt bezoekers, zoals een externe trainer die overigens wel in de opleidersdatabase van de Gemeente staat als vaste partner. Helaas is deze trainer niet aangemeld in jouw bezoekerssysteem. Jouw instructie luidt: iemand die niet is aangemeld komt er niet in. Daarvoor moet een medewerker van de Gemeente toestemming geven. Je belt naar de opgegeven contactpersoon en spreekt een voicemail in. Deze persoon blijkt niet bereikbaar op het vroege tijdstip.
De trainer laat een opdrachtbevestiging zien van de training door de contactpersoon die jij net gebeld hebt. Het lijkt dus allemaal in orde. De trainer laat ook een legitimatie zien. Maar jouw instructie luidt: je mag deze persoon niet doorlaten want hij staat niet in het bezoekerssysteem. Aan het eind van de dag ben je moe en gefrustreerd omdat dit niet de enige bezoeker was die niet stond aangemeld in de database. De kans op een burn-out ligt op de loer.
Natuurlijk zou het fijn zijn als iedereen bij deze Gemeente zijn bezoekers in de bezoekdatabase zet. Daar begint het mee. Maar hoe zou het zijn als jij de ruimte kreeg om op je gezond verstand te mogen afgaan. En dat jouw leidinggevende zou zorgen dat je getraind werd om flexibel met de instructies te leren omgaan? Dit noemen we praktische wijsheid. In het geval van de trainer had je dan de bevestiging van de trainingsopdracht en de geldige legitimatie als backup voor de aanmelding. En had je kunnen bepalen dat deze trainer een bezoekersbadge kreeg. Autonomie dus.
Zingeving
Zingeving gaat over hoe belangrijk jij jouw werk acht in het grotere geheel van de organisatie. En als we dat nog verder doortrekken: of je het idee hebt dat jouw bijdrage aan deze organisatie verschil maakt voor mensen. Er zijn mensen die dit heel goed zelf kunnen inschatten. Een voorbeeld: een metselaar die een stenen muur aan het metselen was voor een kerk, zag dit niet als het op elkaar metselen van stenen, maar aan het bijdragen aan het bouwen van een Kathedraal en was hier erg trots op.
In mijn boek noem ik het voorbeeld van de schoonmaker in het Kennedy Space Center, die zijn rol opvatte als een belangrijke bijdrage aan het programma om een eerste mens op de maan te zetten. Dit is zingeving, en het zorgt ervoor dat mensen intrinsiek, dus vanuit zichzelf, gemotiveerd zijn om hun werk te doen en te blijven doen. Als leider kun je ervoor zorgen dat mensen hun werk als zinvol ervaren door ze te waarderen voor hun bijdrage en regelmatig formeel en informeel met ze te spreken hierover.
Meesterschap
En tenslotte Meesterschap. Hier gaat het erom dat mensen dát doen waar ze talent voor hebben en dat bij hun persoonlijkheid, drijfveren en waarden past. Dat is soms best ingewikkeld, omdat niet iedereen dat van zichzelf weet en leidinggevenden dit soms ook niet zo goed kunnen inschatten. Natuurlijk kun je een goede screening doen als je mensen aanneemt, testen en gesprekken etc. maar als de wereld zo snel verandert (daar is ie weer…) dan kan het wel eens zo zijn dat je mensen aanneemt met papieren voor een functie die na enige tijd helemaal niet meer bestaat, en dat je mensen nodig hebt met vaardigheden waarvan je op dit moment niet weet welke dat zouden moeten zijn. Hoe los je dit dan op?
Een goed begin is door ruimte en tijd te maken voor goede begeleiding en coaching van je medewerkers. Zorg dat ze zich persoonlijk blijven ontwikkelen en creëer een lerende cultuur in jouw organisatie. Hoe doe je dat, een lerend cultuur creëren? Het helpt als je zelf als leider het goede voorbeeld geeft: jezelf kwetsbaar opstelt door feedback te vragen. En door je van je menselijke kant te laten zien. Hiermee bevorder je een gevoel van veiligheid en vertrouwen in je organisatie. Daarmee maak je het eenvoudiger voor mensen om te experimenteren en hulp te vragen indien ze dingen niet kunnen. Maak verbinding als mens, dan komt de rest vanzelf.
Tenslotte
Zorg dat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn. Zorg dat ze zich veilig voelen om zich uit te spreken en aan te geven wat ze nodig hebben. Dan ontwikkel je als leider een omgeving waarin gedeeld leiderschap kan ontstaan.
Op diverse data in 2020 organiseert inTouch HRM meerdaagse leiderschaps labs. Hierin staat versnelling van lef, leren en leiderschap centraal. Wil je in een kleine besloten groep aan de slag met de leiderschapsthema’s in jouw organisatie? Kijk dan hier.
