Waarom ik kritisch ben over het gebruik van kleurentests in teamcoaching.
Gebaseerd op een waargebeurd verhaal.
Als management kleurentest voor je team gebruiken? Ik deel mijn ervaring en visie op het gebruik van deze kleurentesten.
Een tijd geleden werd ik benaderd voor een teamcoach opdracht, met de vraag of ik ook “iets met een kleurentest kon doen, want dan kon iedereen van elkaar zien waar ie goed in was, en hoe hij of zij graag benaderd wilde worden door de anderen”. Ik moest even nadenken en het eerste dat in me opkwam, waren die kleurenwaaiers die je bij de kluswinkel krijgt. Die waaiers die je bij je interieur kunt houden, en waarmee je bijpassende verf kunt uitzoeken.
Maar een paar seconden later ging me een licht op. Ik had al eerder mensen in coaching gehad, die op mijn vraag om eerst eens iets over zichzelf te vertellen, stellig antwoordden met “o, ik ben blauw, en dat is dus een probleem, want er werken alleen maar gele mensen bij mij in het team”. Of “Nou, ik ben best wel groen, dus dat is handig, want daardoor snap ik beter waarom Pietje in het team niet zo goed uit de voeten kan met …”.
Meestal viel ik na zo’n antwoord even stil, om te bedenken welk kleurenprofiel hier aan de orde was. En wat dat eigenlijk zei over de persoon die ik tegenover mij had. En omdat er inmiddels vele testen en profielen zijn, die om het makkelijker te maken ook nog allemaal met verschillende betekenissen van de kleurtjes werken, kom ik daar dus niet uit. Dat is het grote nadeel als het management kleurentest gebruiken
Wat een waardeloze coach ben je dan, als je niet eens al die profielen paraat hebt, hoor ik nu mensen denken.
Het gevaar van de kleurentests
En voordat ik nu heel kleuren-trainend Nederland over me heen krijg: ik vind het prima als iemand kleuren tests- en profielen gebruikt. Zeker om een start te maken met gesprekken in teams. Maar… ik ben ook van mening dat er een levensgroot gevaar in schuilt. En dat is waarom ik er niet aan begin. De kleurentrainers en coaches zijn -daar ga ik even voor het gemak van uit- goed opgeleid en gecertificeerd om de testen af te nemen en resultaten te bespreken.
Maar dan komt het gevaar. De resultaten worden aan mensen uitgelegd, die NIET gecertificeerd zijn, en geen trainings- of coach achtergrond hebben. En soms na de trainingssessie ook appels met peren gaan vergelijken, kleuren uit verschillende testen door elkaar halen of er betekenissen aan toekennen die niet zo zijn bedoeld… of helemaal niet wetenschappelijk zijn onderbouwd.
En zelfs al zouden die mensen die opleiding of begeleiding wel krijgen, en zou het wetenschappelijk allemaal in orde zijn, dan gaat het nog steeds mis. Want: waar willen we het met die teams écht over hebben? Niet over de kleuren toch? En mijn ervaring is, dat de kleurentesten worden besproken, iedereen met veel enthousiasme elkaars kleuren deelt, maar daarna is het klaar. Terwijl het in mijn ogen het begin is van de dialoog. Een dialoog die je verder zult moeten begeleiden naar het gezamenlijke teamdoel, en hoe dat met elkaar te behalen. Daar start je team coach rol dus pas.
Ik ben dus van mening dat het praten over kleuren afleidt. Daar zit het gevaar voor het gebruik dat het management kleurentest gebruiken. Het leidt af en het geeft een soort valse zekerheid. En hokjes. En dat levert in mijn ogen niet het resultaat op waar ik voor wil staan.
Ik sta namelijk voor inzicht bereiken in wie je bent als team (individuele teamleden en als team gezamenlijk), inzicht in wat je nodig hebt en wat je kunt bijdragen. En van daaruit verbinding te maken met elkaar in het team. Om daarna samen naar patronen en processen te kijken. Waardoor het mogelijk wordt niet alleen doelen te stellen, maar ook te behalen.
Maak ook onderliggende patronen bespreekbaar
Laatst dus dat bedrijf dat iets met kleurentests wilde. Na nog wat doorvragen van mijn kant over het beoogde resultaat en wat suggesties kwamen we er niet uit. Maar een aantal maanden later sprak ik een van de teamleden toevallig, tijdens het sporten.
Ze begon er zelf over. Dat ze best een hele leuke dag hadden gehad. En dat ze had verwacht dat de tweede dag, waarop ze met de strategie aan de slag gingen, ook nog met elkaar over de uitkomsten zou spreken, vooral om te bekijken hoe dat kon helpen bij de samenwerking onderling. En dat ze daar dus teleurgesteld in was. Omdat zij, en nog een paar anderen, achteraf helemaal niet het gevoel hadden dat de doelen van de training gehaald waren.
De trainer had de tweede dag alleen maar op de inhoud van het plan gestuurd. Terwijl duidelijk was dat de patronen, die de samenwerking nog in de weg stonden, niet werden besproken. Er waren bijvoorbeeld – om maar een patroon te noemen- nog steeds mensen die niks inbrachten, en anderen die de rest overrulden. En dat werd niet bespreekbaar, de trainer stuurde op een mooi strategieplan, en dat lag er dus ook aan het einde van de dag.
Maar geen teamdraagvlak… En het team ging dus weer op de oude voet verder. Het plan ging in de la. Ziezo.
Verbinding door luisteren naar elkaars verhaal
Ik luisterde, en dacht met haar mee hoe je dit nou anders zou kunnen doen. Want wat nou, als die trainer erop had gestuurd dat die mensen met elkaar in gesprek zouden gaan over de onderlaag, die patronen. En als hij gestart zou zijn om ze – eerst in tweetallen- te leren echt met elkaar in gesprek te gaan.
Over wie ze zijn, hun levensloop, wat hen gevormd heeft, wat ze graag willen in hun werk, waar ze voor willen staan, waar ze trots op zijn. Dat soort dingen. Zodat ze elkaar beter leren begrijpen, en raakpunten met elkaar vinden, een echt gesprek voeren. Dat zou natuurlijk tijd kosten. Niet iedereen zit er zomaar op te wachten zichzelf zo te laten zien aan een collega.
Maar aan dat vertrouwen kun je bouwen. Om dan vervolgens een vertaling te maken met elkaar naar de taken die er liggen in het team en hoe het teamdoel het beste met elkaar bereikt zou kunnen worden.
Reflectie en verbinding leiden tot samenwerken
Ik ben van mening dat elk team dat leert om met elkaar te reflecteren, ook kan leren verbinden en samenwerken. Reflecteren op waar het echt om gaat, waar je hart voor klopt, wat je lastig vindt, waar je hulp bij zoekt. Dat soort gesprekken. Maar het kan natuurlijk best zo zijn, dat daar die kleurenprofielen ook een goede ingang voor bieden, alleen heb ik die dus nog niet gevonden. En het gevaar bestaat dat iemand alleen een kleur onthoudt, en de essentie uit het oog verliest.
Ik ben trouwens geel en groen, met een klein beetje rood, voor de mensen die daar wat mee kunnen…?
